‘Wat?’ vragen veel wat minder grote sportfans als je vertelt dat je een weekend naar biatlon gaat kijken in Oslo. De sport is in Nederland helaas nog niet zo bekend, terwijl het olympisch is en wel regelmatig te zien is op Eurosport. Biatlon is een aantrekkelijke kijksport op televisie omdat er in korte tijd veel gebeurt en er veel te zien is.
De combinatie van langlaufen en schieten is fascinerend. In de Scandinavische landen, Rusland en vooral Duitsland is het mateloos populair. De Noren noemen het skiskytter: skiën en schieten. De atleten leggen meerdere ronden af met langlaufski’s (in de vrije stijl) en moeten tussendoor schieten op vijf schijven die op vijftig meter afstand staan. Bij de individuele wedstrijd, massastart en achtervolging zijn dat twee liggende- en twee staande schietbeurten, bij de sprint van allebei één.
De kunst is zo hard mogelijk te skiën en de hartslag tijdens de schietbeurt zo goed mogelijk onder controle te krijgen (rond de 170) om wel zo snel mogelijk raak te schieten. Per fout volgt een strafronde, en in sommige disciplines als de estafette mogen eerst nog een paar patronen worden nageladen. Wat meer tijd kost, maar minder energie dan een strafronde. De sport is ontstaan als trainingsmethode van het Noorse leger en is sinds 1992 vast onderdeel van de Olympische Winterspelen, na diverse keren demonstratiesport geweest te zijn. Bij de eerste Winterspelen in 1924 nog onder de naam militaire patrouille. De sport heeft door het schieten iets klassieks en ondanks de geweren absoluut geen agressieve uitstraling. Het is misschien ook wel de enige sport waar niemand raar opkijkt als er op het scherm in het stadion reclames te zien zijn met schietgeluiden.
Holmenkollen
We hebben gekozen om de laatste wereldbekerwedstrijd van het seizoen in Oslo te bezoeken, omdat de sport heel groot is in Noorwegen en het evenement deel uitmaakt van het Holmenkollen skifestival waardoor het allemaal extra feestelijk is. Ook worden de kristallen wereldbollen uitgereikt aan de winnaars van de klassementen van de wereldbeker. Oslo is de groenste hoofdstad ter wereld en de enige waar je met je ski’s de metro in kunt stappen om twintig minuten later op de latten te staan. Dat zien we dan ook regelmatig om ons heen gebeuren in de metro naar Holmenkollen, het hart van de Noordse sport. We spreken een man op de terugweg die zegt dat twee haltes verder perfecte sneeuw ligt. Een week eerder waren er al wereldbekerwedstrijden langlaufen en skispringen, en er is een festivalterreintje met een feesttent, kraampjes met eten en drinken en Noorse merchandise.
Naar mate de bovengrondse metrorit naar boven vordert, wordt het uitzicht over de winters witte stad steeds adembenemender. De imposante springschans doemt op. Onderweg naar het skimuseet in de berg aan de voet van de springschans zien we warmlopende biatleten en zijn al helemaal in de stemming voor de wedstrijd van straks. Het museum laat de oude en moderne geschiedenis van de skisport zien, met de in noordelijk gebied onmisbare opgezette ijsberen en rendieren en de evolutie van ski’s, maar ook nieuwere wintersporten als snowboarden en freestyle. De ski’s van de meest succesvolle Winterolympiër aller tijden Ole Einar Bjørndalen hangen er en een aantal olympische outfits van de echte Noorse koning Harald. Van een bontjas die in de jaren ’60 nog prima het uniform van de Noorse ploeg kon zijn, tot een ruimtevaarderachtig zilveren pak van Lillehammer uit 1994. Tijden veranderen, behalve dat we de 43-jarige Bjørndalen straks gewoon in actie gaan zien tijdens de wedstrijd.
Oslo organiseerde de Olympische Winterspelen van 1952, maar de huidige springschans dateert uit 2009. Het is een enorm metalen maar wel deels transparant bouwwerk dat goede bescherming biedt tegen de wind voor de springers. Vanuit het skimuseum kun je met de lift omhoog en boven heb je een geweldig uitzicht over de hele stad en ervaar je hoe ontzettend stijl en hoog de schans is waar de springers van afvliegen. Ik stond al een keer bovenaan de olympische schans in Calgary maar de duizelingwekkende hoogte en extreem stijle helling verrast mij opnieuw.
Noorse trui
De sfeer op weg naar het stadion doet een beetje denken aan een kleine variant van de Olympische Spelen. Een grote stroom sportfans verlaat de metro richting het sportcomplex met vlaggen en andere attributen met hetzelfde doel: de wedstrijd. Bij de sprint op vrijdag is het nog niet afgeladen, op zaterdag is dat wel anders. De Noren zijn massaal uitgerukt met complete gezinnen en hun goede uitrusting en soms uitbundige uitdossing valt op. Een Noors vlaggetje is standaard en ook de traditionele Noorse trui (die zij zelf vast anders noemen) en de kniebroek met kniekousen blijkt nog mateloos populair, ook bij jongeren.
Sommigen hebben een rendiervel bij zich op te zitten, maar de meesten vouwen een handig plastic matje uit om het niet koud te hebben op de stalen tribune. Naast ons zitten een Duitse moeder en dochter die het wel heel professioneel hebben aangepakt, maar ook hinderlijk zwaaien met een grote Duitse vlag die regelmatig het zicht van mijn fotocamera belemmert. Verder is de sfeer heel gemoedelijk. Net als bij de Olympische Spelen zijn de vrijwilligers erg enthousiast en wordt er zelfs gratis koffie en chocola uitgedeeld.
Een uur voor de start ontvouwt zich het fascinerende circus van het inskiën en testen van de beste ski’s. Atleten en coaches verschijnen met rekken en tassen met ski’s en proberen twee aan twee op het parcours uit welke wax het beste werkt op de sneeuw. Soms glijden ze zelfs hand in hand om zo precies mogelijk te kunnen vergelijken en ruilen ze onderweg heel snel van ski’s. Een leuk schouwspel om te zien. De Noren weten precies te timen wanneer het echt begint en het stadion loopt op het laatste moment vol.
Veel Noorse vlaggetjes, koebellen, ratels en zelfs twee met echte huiden en geweien als rendieren verklede mannen. Ze moedigen iedere landgenoot hartstochtelijk aan en het ‘heia’ voor Ole Einar Bjørndalen is nog net wat intenser. De teleurstelling is dan ook groot als blijkt dat zijn winkansen al bij de eerste schietbeurt verkeken zijn. Het blijft toch indrukwekkend om de levende legende live in actie te zien, die met zijn 43 jaar nog steeds tot de top behoort. Johannes Thinges Boe zorgt toch voor een Noors feestje door de sprint te winnen, en wordt door de aanwezige Noorse koning Harald gefeliciteerd.
Ook de Finse winnares Mari Laukkanen die een dag later ook de achtervolging wint bij de dames, kan rekenen op veel gejuich van de vele aanwezige fans uit haar land maar ook van de andere toeschouwers. Het zijn haar eerste overwinningen in de wereldbeker, ze stond zelfs niet eerder op het podium. De Rus Anton Shipulin wint de spannende achtervolging bij de mannen door toe te slaan bij de laatste schietbeurt en een dag later is het opnieuw feest voor de Noren als Tiril Eckhoff als eerste over de streep komt bij de massastart voor vrouwen.
Biatlon is in het stadion erg goed te volgen. Bij de sprint zitten we vlakbij het starthok, waardoor we alle atleten één voor één voorbij zien komen. De schietbeurten zijn te zien op een groot scherm en vlak voor de schietbaan passeren ze onze plek nog een keer. Bij de achtervolging en massastart vinden we een perfecte plek op de hoofdtribune, bovenop de schietbaan, de strafronde en met zicht op de finish. Als we ons omdraaien of even een weggetje oversteken, zien we ook een stuk van het parcours waar we de atleten zelfs op drie verschillende niveaus voorbij zien skiën. Daarna is er tijd genoeg om terug naar onze plek te lopen en ze het stadion weer in te zien komen en de schietbeurt te volgen. We zitten er bovenop bij de schietbaan, waar de wedstrijd uiteindelijk vaak wordt beslist. Het publiek leeft en juicht mee. De wedstrijden gaan mede door de spanning wel erg snel voorbij, voor we het weten is het alweer afgelopen. Gelukkig kunnen we het thuis nog eens terugkijken.
Lege magazijnen
De enige keer dat we wel wat missen, is als er een uitzonderlijk moment plaatsvindt tijdens de massastart bij de mannen. Hoewel de Noorse speaker goed te volgen is en ook veel in het engels omroept, is er verwarring in het stadion als Martin Fourcade zich tijdens zijn eerste liggende schietbeurt ineens omdraait en iets toegegooid krijgt van zijn coach. Tijdens de race staat er een sterretje achter zijn naam, en er blijft na de finish nog lange tijd ‘voorlopige uitslag’ op het scorebord staat.
Later blijkt dat hij na het inschieten is vergeten zijn geweer te laden met nieuwe magazijnen. Deze mogen door een jurylid worden aangereikt, maar niet rechtstreeks door de coach. Uiteindelijk wordt De Fransman, die het hele seizoen al heer en meester is, niet gediskwalificeerd. Hoewel het niet volgens de regels is wat hij deed, lijkt mij dat een terechte en pragmatische beslissing van de jury. Fourcade had totaal geen voordeel of tijdwinst van wat er gebeurde en was zo overtuigend de beste dat hij toch gewoon de terechte winnaar was.
Na afloop is er een ‘after skiparty’, waar we de eerste dag gratis kaarten voor hebben. Een grote tent met biertafels, een DJ en een lege dansvloer. De echte après-skisfeer komt niet helemaal van grond, misschien mede doordat het bier 8 euro kost (wat goedkoop is voor Noorse begrippen). De Scandinavische voetjes komen niet echt van de vloer, maar het is wel gezellig druk aan de tafeltjes. En het is lekker warm binnen om even op temperatuur te komen en terug te blikken op de wedstrijden met geweldig uitzicht op de springschans. De faciliteiten van het skifestival zijn, net als in heel Noorwegen eigenlijk, echt geweldig. Er is overal gratis WiFi (ook buiten) en het stadion heeft ontzettend schone en verwarmde toiletten met in ieder hokje een eigen wasbak, spiegel en handdoekjes.
De terugtocht met de metro verloopt ook gesmeerd. Er rijden exprestreinen af en aan en iedere keer worden er precies genoeg mensen toegelaten tot het perron. De rest wacht geduldig achter een touwtje, dat wordt vastgehouden door twee vrijwilligers die wachten op een seintje van het perron. En het wachten is toch al geen straf, met het prachtige uitzicht op de stad Oslo op de achtergrond.
Hoewel Noorwegen bekend staat als een duur land zijn de souvenirs, merchandise van het skifestival en outdoorkleding echt niet prijzig. Behalve de Noorse truien, maar dat zal vast ook iets zeggen over de kwaliteit. Bij het skimuseum verkopen ze er zelfs een met biatlonpoppetjes erop en er is een limited editionvest van het skifestival. Met een tas vol herinneringen en allebei een trui laten we Holmenkollen achter ons. Een biatlonwedstrijd bezoeken is dus een echte aanrader, voor de sportliefhebber maar ook als je gewoon zin hebt in een sportief festival en de Noorse sportcultuur wilt ervaren.