Londen is de eerste en voorlopig enige stad die voor de derde keer de Olympische Spelen mag organiseren. Een unicum dus voor deze sportstad bij uitstek. Bakermat Athene, Parijs en Los Angeles staan dus voorlopig met 3-2 achter. Over de vorige twee edities in de Britse hoofdstad zijn een aantal bijzondere anekdotes te vertellen. Een kleine geschiedenisles..
Opmerkelijk is dat het bij de twee voorgaande keren aanvankelijk niet de bedoeling was dat de Spelen in Londen zouden worden gehouden. In 1908 is Rome aan de beurt, maar de Italiaanse overheid ziet ervan af omdat een uitbarsting van de Vesuvius letterlijk roet in het eten gooit. Ze kunnen het geld wel beter gebruiken. De Britten zijn relatief snel in staat om voor voldoende accommodaties te zorgen en stampen in razend tempo het White City Stadium uit de grond. Voor die tijd een revolutionair stadion waar de belangrijkste atletiekwedstrijden worden gehouden, en ook het zwemmen en baanwielrennen plaatsvindt.
De olympische marathon is op een bijzondere manier verbonden aan Londen. In 1908 wordt het parcours van het langste loopnummer namelijk met 195 meter verlengd. De koning kan zo vanaf Windsor Castle het startschot geven en de atleten zien finishen vanuit de Koninklijke loge in het White City Stadium. Sinds 1924 wordt 42,195 kilometer als officiële afstand herkend voor het onderdeel marathon. Het verloop voor de wedstrijd zelf zorgt destijds ook voor de nodige reuring. De Italiaan Dorando Pietri komt als eerste aan in het stadion, maar stort op weg naar de finish meerdere keren in. Uiteindelijk bereikt hij met hulp van enkele officials (en Sherlock Holmesauteur Sir Arthur Conan Doyle, rechts) uitgeput de streep. Pietri wordt vanwege deze hulp echter gediskwalificeerd, maar wint wel de sympathie van de toeschouwers èn koningin Alexandera. De Italiaan ontvangt uit haar handen geen medaille maar wel een kostbare gouden beker.
De wedstrijden worden in 1908 geteisterd door hevige regenval. Desondanks is deze vierde editie een groot succes, mede doordat het olympisch toernooi niet in de schaduw staat van de wereldtentoonstelling zoals in 1900 (Parijs) en in 1904 (St. Louis). Het is wel te hopen dat de weergoden Londen komende zomer beter gezind zijn. De Spelen nemen in 1908 maar liefst zes maanden in beslag. In de herfst wordt zelfs aan kunstschaatsen gedaan, als eerste wintersport op de Olympische agenda. Het duurt nog tot 1924 voordat de wintersporten een eigen versie van de Olympische Spelen krijgen.
In 1948 mag Londen voor de tweede keer de Olympische Spelen organiseren. Eigenlijk zou dat al in 1944 gebeuren, maar dat feest gaat om bekende redenen niet door. De sportfaciliteiten zijn relatief ongeschonden uit de oorlog gekomen en de stad kan redelijk snel (primitieve) accommodaties aanbieden. Het eten is nog wel op de bon en er wordt geen olympisch dorp gebouwd, maar de atleten worden ondergebracht in kazernes en scholen. Als verliezers van de oorlog mogen Duitsland en Japan niet meedoen in Londen en de Sovjet Unie ziet zelf af van deelname.
Toch is er in 1948 ook ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Hoewel er nog weinig toestellen zijn, kunnen de wedstrijden voor het eerst worden gevolgd op televisie. Bij de atletiekwedstrijden wordt voor het eerst gebruik gemaakt van startblokken en een startpistool dat gekoppeld is aan de tijdwaarneming. Het worden natuurlijk de Spelen van onze eigen Fanny Blankers-Koen. De vliegende huisvrouw wint vier keer goud: op de 100 meter, 200 meter, 80 meter horden en 4x 100 meter. Een record dat nog steeds staat en ervoor zorgt dat ze in 1999 door de IAAF wordt verkozen tot atlete van de eeuw. En dan te bedenken dat ze eigenlijk na haar eerste gouden medaille wilde stoppen..
Bij de marathon herhaalt de geschiedenis zich bijna. Etienne Gailly is op weg naar de overwinning maar stort vlak voor de finish in, net als Pietri veertig jaar eerder. Met het verschil dat hij wel zelfstandig de streep bereikt en nog beslag legt op de bronzen medaille. Het is het debuut van de Belg op de marathon, hij heeft daarvoor nog niet verder dan 32 kilometer gelopen en al voor hetere vuren gestaan. In de Tweede Wereldoorlog vlucht Gailly naar Engeland, om in 1944 met een parachute weer op Belgische bodem te landen om in de Ardennen tegen de Duitsers te vechten. Na 1948 zou de Belg nooit meer in actie komen op het olympisch toneel. In de Koreaanse oorlog stapt hij op een mijn en verminkt zijn voet. Het noodlot blijft hem achtervolgen. In 1971 komt Gailly om het leven bij een auto-ongeluk.
Dit jaar maakt Londen net als bij de vorige edities veel gebruik van al bestaande sportlocaties en bijzondere plekken in het centrum. Bij de marathon liggen start en finish deze editie op The Mall, maar daarover later meer. Hopelijk herhaalt de geschiedenis zich dit keer niet wat inzinkingen vlak voor de finish betreft.
