Tegenlicht herhaalt in de aanloop naar het WK op 8 juni (23.55, Ned. 2) de aflevering Trademark 2010. Deze documentaire schetst een minder rooskleurig beeld voor de locale bevolking dan de organisatie van het WK wil doen voorkomen. Het programma is een aanrader voor de sportliefhebber die ook geïnteresseerd is in wat zich naast het sportveld afspeelt bij een grootschalig evenement. Onderstaande recensie verscheen eerder in KRO Magazine.

De nieuwe stadions voor het WK voetbal van volgend jaar in Zuid-Afrika naderen hun ­voltooiing. Tegenlicht stelt de vraag of de bevolking ook profiteert van de miljarden­investeringen die gedaan worden voor het toernooi.

Bij de toekenning van de eerste eindronde van het WK voetbal aan een Afrikaans land waren de verwachtingen hooggespannen. Tegenlicht toont vanavond echter de schaduwzijde van de kolossale stadions die in Zuid-Afrika in aanbouw zijn. Bouwvakkers en kleine, lokale ondernemers dreigen het onderspit te delven. De programmamakers hebben de hand weten te leggen op vertrouwelijke contracten tussen de Zuid-Afrikaanse organisatie en wereldvoetbalbond FIFA. Het komt er op neer dat vrijwel alle rechten bij de FIFA en zijn partners liggen; voor de lokale ondernemers blijft er weinig over.

Zo hebben de partners van de FIFA het alleenrecht op het verkopen van eten en drinken in en rond de stadions en in de fanparken. De foodmama’s die nu met hun stalletjes bij de stadions de bouwvakkers van eten voorzien, hebben het nakijken. Het is nog afwachten hoe streng de regels gehanteerd worden, maar er bestaat een kans dat zelfs de marktkramen in het centrum plaats moeten maken voor bijvoorbeeld McDonald’s.

Ook op het gebied van het verkopen van fanartikelen blijken de mogelijkheden beperkt. De FIFA bezit ook op dit terrein alle rechten en daar is niet iedereen van op de hoogte. Pijnlijk is het beeld van een kleine ondernemer in een township die voetbalfiguren maakt van oude colablikjes en een collega die fanartikelen maakt van bouwhelmen die hij met de hand beschildert. Zij weten niet dat alle termen die met het WK te maken hebben, beschermd zijn en ze hun werk volgend jaar niet mogen verkopen. Een treurig gegeven, hoewel het natuurlijk nog afwachten is hoe streng er gecontroleerd gaat worden.

Centraal punt in de uitzending is de bouw van het Green Point-stadion in Kaapstad, gelegen op een prachtige locatie aan het water en ver weg van de townships. De toekenning van het WK betekende werkgelegenheid voor lokale bouwvakkers, maar de vreugde blijkt van korte duur. De arbeidsvoorwaarden zijn onveranderd slecht en de arbeiders zijn na het WK waarschijnlijk weer werkloos. Net zoals het nieuwe stadion trouwens, dat eigenlijk te groot is. Na acht wedstrijden is de kans groot dat het vooral leeg staat; een monument van het FIFA-imperialisme.

Dit artikel verscheen eerder in KRO Magazine. Voor wie meer wil lezen over dit onderwerp is het boek De droom van Zuid-Afrika, achter de schermen bij het WK van 2010 van Floor Milikowski en Evelien Hoekstra een goede optie.