De climax van de olympische openingsceremonie is altijd het ontsteken van de olympische vlam. Het vuur speelt een rol sinds de Olympische Spelen van Amsterdam in 1928, het is dan nog een medewerker van het gasbedrijf die het vuur aansteekt zonder veel poespas. In de jaren die volgen, wordt het moment steeds belangrijker gemaakt en neemt het spektakel steeds grotere vormen aan. Er gaat ook weleens wat mis en het loslaten van duiven blijkt niet altijd een goed idee te zijn…

1952: Helsinki

De Finnen kunnen in 1952 blijkbaar niet kiezen tussen hun sporthelden en laten op twee plaatsen in het stadion de vlam aansteken door twee verschillende atleten. Beneden op het veld valt de eer ten deel aan de legendarische negenvoudig olympisch kampioen Paavo Nurmi. Bovenin de toren is het de beurt aan Hannes Kolehmainen, die vier gouden medailles op zak heeft.

1956: Cortina d’Ampezzo

Bij Guido Caroli gaat het in 1956 bijna mis. Met de toorts in zijn handen schaatst hij over een televisiekabel die op het ijs ligt en komt ten val. Caroli weet de vlam brandend te houden en kan zo toch het olympisch vuur ontsteken in het Italiaanse wintersportoord in de Dolomieten. Helaas zijn er geen bewegende beelden van dit curieuze moment, maar er is wel een foto van bewaard gebleven.

Bij de Spelen van Turijn in 2006 is Caroli (rechts) opnieuw één van de fakkeldragers, dit keer blijft hij wel op de been.

1964: Tokio

De Japanners willen in 1964 een vredesignaal afgeven door de vlam te laten ontsteken door Yoshinori Sakai. De atleet uit Hiroshima werd geboren op de dag dat de atoombom viel op zijn stad. De Amerikaanse commentator doet daar verder geen uitspraken over.

1980: Moskou

De Russen maken er in 1980 naar goed communistisch gebruik een massale show van. Voor en na het ontsteken van de vlam door basketballer Sergey Belov is er op de tribune een prachtig ingestudeerd schouwspel te zien.

1984: Los Angeles

Vier jaar later moeten de Amerikanen het Russische spektakel natuurlijk overtreffen. Het Coliseumstadion in Los Angeles is voor de tweede keer in de geschiedenis het decor van de Olympische Spelen. Atleet Rafer Johnson mag als eerste Afro-Amerikaan het vuur aansteken. Dat gebeurt nadat het vuur onderweg naar boven eerst de olympische ringen in vlam zet.

1988: Seoul

De openingsceremonie in Seoul is tot in de puntjes voorbereid. De vlam wordt ontstoken door drie atleten die op een bewegend podium naar boven worden gebracht. Toch gaat er iets mis, de losgelaten vredesduiven hebben zich genesteld in de vuurschaal en worden onbedoeld levend geroosterd. Sindsdien zijn organiserende steden een stuk terughoudender met duiven bij openingsceremonies en dat lijkt mij voor iedereen beter.

1992: Albertville

Een voetballer die de olympische vlam zal ontsteken bij de winterspelen. Deze ietwat vreemde keus maakt de Franse organisatie van Albertville in 1992. De klein uitgevallen fakkel en de gebruikelijke trap naar boven maken het geheel op het eerste gezicht niet erg bijzonder. De Fransen hebben een verrassing in petto: een achtjarige jongen aan de zijde van Platini houdt de vlam tegen een draad, waarop een vuurbal ontstaat die het vuur aanschiet. Dat de vlam daarbij net iets te vroeg aangaat, is een detail.

Ondanks dit gestuntel gaat de openingsceremonie van Albertville wel de boeken in als een hele bijzondere. De show werd geregisseerd door Philippe Decouflé en de kostuums werden ontworpen door Philippe Guillotel. Met ook een Nederlands tintje, de elastiekdans was namelijk van de hand van Herman Diephuis. De beelden van de show uit 1992 zijn iconisch geworden en hebben 28 jaar na dato nog steeds iets moderns, ook zonder interactieve vloer die je tegenwoordig bij iedere openingsceremonie ziet en het beeld compleet veranderd heeft.

1992: Barcelona

In hetzelfde jaar hebben ze in Barcelona ook bedacht om het vuur aan te schieten. Boogschutter en deelnemer aan de Paralympics Antonio Rebollo steekt de vlam aan met een brandende pijl. Als kind leed Rebollo aan polio en hij werd uit tweehonderd kandidaat-boogschutters geselecteerd.

1994: Lillehammer

Voor royalty’s is het openen van evenementen dagelijks werk. In een trui waar Mart Smeets jaloers op zou zijn, is de eer in Lillehammer weggelegd voor de Noorse kroonprins Haakon. Hij ontsteekt de vlam die eerst door een skispringer het stadion is binnengebracht. De ceremonie is traditioneel en helemaal in de stijl van Noorwegen, de bakermat van de Noordse wintersporten.

1996: Atlanta

Muhammad Ali deed ooit zelf mee aan de Olympische Spelen. In 1960 wint hij (toen nog als Cassius Clay) in Rome een gouden medaille in het halfzwaargewicht. Als hij wordt geweigerd bij een restaurant vanwege zijn huidskleur, gooit hij de medaille in een rivier. Als bewijs dat in 1996 de tijden zijn veranderd, ontsteekt Ali de vlam. Hij beeft daarbij hevig en brengt zo de ziekte van Parkinson onder de aandacht. Later die Spelen krijgt The Greatest in de rust van een basketbalwedstrijd een nieuwe gouden medaille uit handen van IOC-voorzitter Samaranch.

2000: Sydney

De ontsteking van de vlam is een prestigieuze aangelegenheid. De Australiërs geven in 2000 een duidelijk signaal af aan de oorspronkelijke bewoners van het land: de Aboriginals. Atlete en latere gouden medaillewinnares Cathy Freeman zet met het ontsteken van de vlam een grote stap vooruit in de acceptatie van de rechten van haar volk.

2002: Salt Lake City

Alleen, met zijn tweeën, maar het kan natuurlijk ook met een heel team. In 2002 wordt de vlam ontstoken door het Amerikaanse ijshockeyteam uit 1980. Team USA versloeg destijds het onaantastbaar geachte Sovjet-Unie op de Spelen van Lake Placid, in periode waarin de Koude Oorlog nog heel actueel was.

2006: Turijn

Italianen houden van show en laten dat ook zien bij de opening van de vorige Winterspelen in 2006. Langlaufkampioene Stefania Belmondo zet in Turijn bijna het hele stadion in vuur in vlam voordat het echte vuur gaat branden.

2008: Beijing

Li Ning zweeft in 2008 met de fakkel door het Vogelnest van Beijing om op bijzondere wijze de vlam aan te steken. Toch staat hij na afloop ter discussie. De voormalig turnkampioen is namelijk eigenaar van een groot Chinees sportmerk en wordt gezien als een levend reclamebord van zijn eigen bedrijf. Adidas wordt daarmee voor het hoofd gestoten, het Duitse merk is namelijk de officiële IOC-sponsor.

2010: Vancouver

In Vancouver vindt de opening voor het eerst in de olympische geschiedenis binnen plaats, in het BC Place Stadium. Het weerhoudt de Canadezen er niet van om er een spectaculaire show van te maken. Alle voorbereidingen ten spijt is de openingsceremonie van Vancouver op één klein schoonheidsfoutje te betrappen. Door een technisch probleem komt een van de vier pilaren niet uit de grond en moet Catriona LeMay-Doan werkloos toezien hoe de andere drie het olympisch vuur ontsteken. Wayne Gretzky’s tocht naar buiten waar het vuur nog een keer wordt aangestoken, verloopt wel vlekkeloos.

2014: Sotsji

De duurste Winterspelen aller tijden in het niet zo winterse Sotsji in Rusland begonnen nog veelbelovend. Maar al tijdens de spectaculaire opening ging het mis: een van de sneeuwkristallen die in een van de vijf olympische ringen moest veranderen, weigerde dienst.

Dit op het oog kleine probleem staat symbool voor deze hele editie van de Olympische Spelen. Het was er geen winter, de beelden van langlaufers in korte broek en mouwloze shirts op kunstmatig opgebrachte sneeuw doen toch behoorlijk belachelijk aan. Om nog maar te zwijgen van het dopingschandaal dat later onthuld zou worden, waardoor de Russen er in Pyeongchang niet eens bij zijn. De Zuid-Koreanen zullen er alles aan doen om het imago van de Winterspelen weer op te vijzelen: de verwachtingen zijn dat extreme kou daar voor problemen gaat zorgen die tenminste wel echt bij Winterspelen horen.

Herziene versie van februari 2010